در سال‌های اخیر، بازار جهانی قطعات الکترونیکی با چالش‌های متعددی از کمبود جهانی تراشه‌ها گرفته تا نوسانات قیمت مواد اولیه، روبه‌رو بوده است. یکی از مهم‌ترین تحولاتی که اخیراً تأثیر زیادی بر این بازار گذاشته، اعمال تعرفه‌های جدید توسط دولت ایالات متحده بر واردات کالاهای الکترونیکی از چین است. این تعرفه‌ها که بخشی از سیاست‌های اقتصادی و تجاری جدید دولت آمریکا در مقابل چین به شمار می‌روند، بازار جهانی را با نوسانات زیادی مواجه کرده‌اند. در ادامه، به بررسی جزئیات این تعرفه‌ها، تأثیر آن‌ها بر قیمت و تأمین قطعات الکترونیکی، به‌ویژه میکروکنترلرها می‌پردازیم.
اهمیت چین در زنجیره تأمین قطعات الکترونیکی
چین طی دهه‌های اخیر به عنوان یکی از اصلی‌ترین مراکز تولید قطعات الکترونیکی در سطح جهان شناخته می‌شود. این کشور با تکیه بر زیرساخت‌های صنعتی پیشرفته، نیروی کار آموزش‌دیده و با هزینه مناسب، و همچنین با حضور فعال شرکت‌های بین‌المللی در آن، توانسته جایگاه ویژه‌ای در زنجیره تأمین جهانی کسب کند. بسیاری از شرکت‌های فعال در صنعت الکترونیک به دلیل مزایای اقتصادی و لجستیکی، تصمیم گرفته‌اند تا بخشی از فرآیندهای تولید، بسته‌بندی و مونتاژ محصولات خود را به چین منتقل کنند. شهرهایی مانند شنژن و گوانگ‌ژو به قطب‌هایی مهم در صنعت نیمه‌رساناها و تولید انبوه میکروکنترلرها تبدیل شده‌اند و میزبان کارخانه‌های عظیم بسته‌بندی و مونتاژ تراشه هستند که در مقیاس بالا فعالیت می‌کنند. شرکت‌هایی نظیر STMicroelectronics، NXP، Infineon و حتی برندهای آمریکایی همچون Texas Instruments نیز از این روند پیروی کرده‌اند و بخشی از فرایندهای تولید قطعات خود را به چین سپرده‌اند. به همین دلیل، هرگونه تغییر در سیاست‌های اقتصادی و تجاری مربوط به چین، به‌ویژه سیاست‌های اعمال‌شده از سوی کشورهای غربی مانند ایالات متحده، می‌تواند به‌سرعت تأثیری زنجیره‌ای بر تولید، تأمین و قیمت‌گذاری قطعات الکترونیکی در سطح جهانی داشته باشد.
جزئیات تعرفه‌های جدید آمریکا بر واردات از چین
در اوایل سال 2025، دولت ایالات متحده تصمیم گرفت تعرفه‌های جدیدی بر کالاهای وارداتی از چین اعمال کند. این تعرفه‌ها بر دسته‌های مختلفی از کالاهای الکترونیکی، از جمله نیمه‌هادی‌ها، آی‌سی‌های حافظه، میکروکنترلرها، آی‌سی‌های اینترفیس و اجزای پایه‌ای مانند ترانزیستورها و دیودها تاثیر گذاشت. نرخ این تعرفه‌ها بسته به نوع کالا بین 35 تا 60 درصد متغیر است. به‌عنوان مثال، واردات میکروکنترلرهایی که در چین تولید می‌شوند، با تعرفه‌ای 50 تا 60 درصدی مواجه شده‌اند. این افزایش هزینه مستقیماً بر مصرف‌کنندگان نهایی و طراحان سیستم‌های الکترونیکی تأثیر می‌گذارد.
تأثیر تعرفه‌ها بر بازار میکروکنترلرها
میکروکنترلرها به‌عنوان مغز متفکر بسیاری از سیستم‌های الکترونیکی نقش بسیار مهمی در صنایع مختلف ایفا می‌کنند. این قطعات در بسیاری از تجهیزات کاربردی مانند لوازم خانگی هوشمند، دستگاه‌های صنعتی و خودروها استفاده می‌شوند. با توجه به اینکه این قطعات نقش کلیدی در عملکرد این دستگاه‌ها دارند، افزایش هزینه‌ها در این بخش می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر تمامی صنایع بگذارد. تعرفه‌های جدید اعمال شده بر واردات میکروکنترلرهایی که از چین تأمین می‌شوند، موجب افزایش قابل‌توجه قیمت این قطعات شده است. به‌ویژه برای کشورهایی مثل ایران که بخش زیادی از تأمین قطعات مورد نیازشان از چین صورت می‌گیرد، این افزایش هزینه‌ها به وضوح قابل‌مشاهده است.
با افزایش تعرفه‌ها، قیمت فروش این میکروکنترلرها در بازارهای داخلی رشد کرده و این امر باعث می‌شود هزینه تمام‌شده برای تولیدکنندگان و طراحان سیستم‌های الکترونیکی بیشتر شود. این افزایش قیمت می‌تواند برخی پروژه‌های تحقیقاتی و تولیدی را با مشکل کمبود بودجه مواجه کرده و در نتیجه، این پروژه‌ها مجبور به استفاده از جایگزین‌های با کیفیت پایین تر شوند تا بتوانند از پس هزینه‌های بیشتر برآیند. به این ترتیب، ممکن است کیفیت نهایی محصولات تحت تأثیر قرار گیرد. علاوه بر این، تولیدکنندگان کوچک و متوسط که برای رقابت با برندهای بزرگ به تأمین قطعات ارزان‌قیمت وابسته هستند، به‌دلیل افزایش هزینه تأمین قطعات، ممکن است بخش زیادی از مزیت رقابتی خود را از دست بدهند. این تغییرات می‌تواند موجب کاهش توانایی آن‌ها در رقابت با شرکت‌های بزرگ‌تر که قادر به جذب سرمایه‌های بیشتر و ادامه تولید با ظرفیت بالا هستند، شود.
STMicroelectronics؛ یک مطالعه موردی از تأثیرپذیری
شرکت STMicroelectronics یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین تولیدکنندگان میکروکنترلرها در سطح جهان است که محصولات آن در بسیاری از صنایع و تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سری‌های شناخته‌شده‌ای مانند STM8، STM32F0، STM32F4، STM32G0 و STM32H7 از جمله محصولاتی هستند که در دستگاه‌های مختلف از لوازم خانگی هوشمند گرفته تا تجهیزات صنعتی و خودروها کاربرد دارند. این شرکت با وجود اینکه مقر اصلی آن در اروپا قرار دارد، بخشی از فرایندهای تولید و بسته‌بندی نهایی محصولات خود را در چین انجام می‌دهد. این امر به دلیل کاهش هزینه‌های تولید، دسترسی به زیرساخت‌های تولیدی پیشرفته و همچنین نیروی کار ماهر و مقرون‌به‌صرفه در چین است.
با توجه به اینکه محصولات STM در چین تولید و بسته‌بندی می‌شوند، واردات آن‌ها به کشورهای مختلف تحت تأثیر تعرفه‌های جدید آمریکا قرار گرفته و هزینه واردات آن‌ها به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش یافته است. به‌طور خاص، مدل‌هایی که پیش از این قیمت مناسبی داشتند، اکنون با افزایش قیمت بین 50 تا 60 درصدی و در بعضی موارد بیش از 100 درصدی مواجه شده‌اند. این افزایش قیمت که همچنان ادامه دارد، باعث شده طراحان، مهندسان و شرکت‌های تولیدی مجبور به بازنگری در بودجه‌بندی پروژه‌های خود شوند و حتی برخی از آن‌ها برای کاهش هزینه‌ها مجبور به استفاده از مدل‌های ارزان‌تر یا جایگزین‌های با کیفیت پایین‌تر شوند.
به عنوان نمونه‌های واضحی از این تغییرات، می‌توان به برخی از میکروکنترلرهای کلیدی این شرکت از جمله STM32F103C8T6، STM32F030K6T6، STM32F407VGT6 و STM8S003F3P6 اشاره کرد. میکروکنترلر STM32F103C8T6 که یکی از پرکاربردترین مدل‌ها در پروژه‌های تولید انبوه به‌شمار می‌رود، با افزایش قیمت حدود 50 درصدی مواجه شده‌است. میکروکنترلر STM32F030K6T6 یکی دیگر از میکروکنترلرهای محبوب خانواده STM32 است که به طور گسترده برای برنامه‌های پایه‌ای و کاربردهای امبدد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این میکروکنترلر اکنون با افزایش قیمت حدود 45 درصد روبرو است. نمونه پرکاربرد دیگر در پروژه‌های با کارایی بالا که برای محصولات صنعتی و مصرفی پیشرفته حیاتی است، قطعه STM32F407VGT6 است که اخیرا شاهد افزایش قیمت شدیدتر 80 درصدی بوده و با زمان‌های تحویل طولانی‌تر و پیچیدگی‌های بیشتر در زنجیره تأمین همراه است. از سوی دیگر، اگرچه میکروکنترلر STM8S003F3P6 با تعرفه‌های کمی پایین‌تر حدود 40 درصد روبرو است، اما چالش‌های قابل توجهی برای تولیدکنندگانی که به اجزای ارزان‌قیمت و با حجم بالا وابسته هستند، ایجاد می‌کند. این افزایش قیمت میکروکنترلرهای STM که روزانه تغییر می‌کند و هنوز به ثبات نرسیده‌است، می‌تواند موجب تغییرات در استراتژی‌های خرید و تولید، کاهش حاشیه سود و در برخی موارد به تأخیر افتادن پروژه‌ها یا تغییر در انتخاب قطعات شود.
پیامدهای گسترده بر صنعت الکترونیک
تعرفه‌های جدید که اخیراً توسط دولت آمریکا به‌ویژه برای کالاهای وارداتی از چین اعمال شده‌اند، تنها تأثیر منفی بر شرکت STMicroelectronics نداشته‌اند، بلکه سایر برندهای جهانی فعال در صنعت نیمه‌رسانا نیز از این تغییرات متاثر شده‌اند. یکی از این شرکت‌ها، Texas Instruments است که بخشی از تولیدات خود را در چین انجام می‌دهد. با اعمال تعرفه‌های جدید، این شرکت نیز با افزایش قابل توجه هزینه‌های واردات مواجه شده و مجبور به بازنگری در استراتژی‌های قیمت‌گذاری و زنجیره تأمین خود گردیده است. این وضعیت باعث افزایش هزینه‌های تولید و در نتیجه افزایش قیمت فروش محصولات در بازارهای مختلف شده است.
همچنین، دیگر تولیدکنندگان بزرگ مانند NXP Semiconductors و Infineon نیز به‌دلیل استفاده از خطوط تولید و تأمین قطعات در کشورهای آسیایی، به‌ویژه چین، تحت تأثیر این تعرفه‌ها قرار گرفته‌اند. این تغییرات در سیاست‌های تجارت جهانی باعث شده که این شرکت‌ها نیز برای مقابله با افزایش هزینه‌ها، اقدام به تغییر قیمت‌گذاری محصولات خود کنند. علاوه بر این ممکن است تأخیر در تحویل محصولات و اختلال در پروژه‌های بلندمدت نیز به وجود آید.
حتی شرکتی مانند Microchip Technology که خود را به‌عنوان یکی از پیشگامان صنعت میکروکنترلرها و قطعات نیمه‌رسانا معرفی کرده، با اختلالات جدی در زنجیره تأمین مواجه شده‌است. این شرکت برای تأمین برخی از قطعات اولیه خود وابسته به چین است، و هرگونه اختلال در واردات این قطعات، به‌ویژه با توجه به تعرفه‌های جدید، باعث ایجاد بحران‌های زنجیره تأمین شده است. در نتیجه، این مشکلات باعث افزایش هزینه‌ها، کاهش سرعت تولید و در نهایت تأثیر منفی بر قیمت‌گذاری و عرضه محصولات در بازار جهانی شده است.
راهکارهایی برای مقابله با تأثیر تعرفه‌ها
با وجود شرایط فعلی و افزایش تعرفه‌ها، خریداران و تولیدکنندگان می‌توانند با اتخاذ راهکارهای مشخصی تا حدی از تأثیرات منفی این تعرفه‌ها بکاهند. یکی از مهم‌ترین رویکردها، برنامه‌ریزی بلندمدت برای تأمین قطعات است؛ به این صورت که با پیش‌خرید قطعات در بازه‌های زمانی مشخص و مذاکره برای بستن قراردادهای بلندمدت با تأمین‌کنندگان، می‌توان از نوسانات قیمتی جلوگیری کرد. همچنین، ارزیابی جایگزین‌های فنی نیز یک راهکار مؤثر به شمار می‌رود؛ بررسی چیپ‌های هم‌رده از برندهای دیگر و استفاده از مدل‌های با قیمت مناسب‌تر در پروژه‌هایی که حساسیت کمتری دارند، می‌تواند به کاهش هزینه‌های نهایی کمک کند.
سخن آخر
تعرفه‌های جدید ایالات متحده بر واردات قطعات الکترونیکی از چین، تأثیر عمیقی بر زنجیره تأمین، هزینه تمام‌شده و تصمیمات خرید در صنعت الکترونیک گذاشته است. در این میان، میکروکنترلرهای STMicroelectronics به‌عنوان یکی از پرکاربردترین قطعات، نمونه‌ای بارز از این تأثیرپذیری هستند. فعالان حوزه طراحی و فروش قطعات الکترونیکی باید با نگاه راهبردی، به‌روزرسانی اطلاعات فنی و تعامل مستمر با تأمین‌کنندگان، خود را برای عبور از این بحران آماده کنند.